Het begin van het begin

Een verklaring voor het universum

 

In mijn schooltijd leerde ik dat ons universum met de Oerknal begon. De fysica stopte bij de singulariteit waaruit alles ontstond. Vragen over wat er voor de oerknal was of waar de Oerknal plaatsvond, werden als zinloos afgewimpeld, want “ruimte en tijd ontstonden met de oerknal, daarom is het zinloos om te spreken van tijd of ruimte voor de oerknal”.

 

Ondertussen zoeken kosmologen echter naar een fysische verklaring voor de Oerknal. Er bestaan ondertussen al verschillende hypotheses die ons universum en de Oerknal proberen te verklaren. De reeks ‘Before the Big Bang’ van filmmaker Philip Halper bestaat ondertussen uit vijf documentaires, waarin telkens één mogelijke hypothese aan bod komt. De bedenkers leggen de theorieën voor de camera uit en vertalen de moeilijke wiskundige formules en fysische theorieën in woorden, zeg maar in een verhaal dat de niet-specialist moet helpen om er een idee van te krijgen. Enkele animatiefilms illustreren weliswaar het verhaal, maar de klemtoon ligt toch op een mondelinge uitleg bij formules op een schoolbord.

Wetenschapsfilms op de Dag van de Wetenschap

 

‘The No Boundary Proposal’ is de vijfde documentaire uit de reeks ‘Before the Big Bang’. Ik zag de documentaire in CinemaZED op de ‘Dag van de Wetenschappen’. Ter gelegenheid van het wetenschapsfestival had CinemaZED een wetenschappelijk filmprogramma met drie films samengesteld. Naast Philip Halpers documentaire, waren dat ‘Frankenweenie’ van Tim Burton en ‘Der Junge Karl Marx’ van Raoul Peck.

 

In de aankondiging werd gewaarschuwd dat de kijkers een zekere kennis van fysica moeten hebben. “Een hard science documentaire, die een zekere voorkennis in de fysica veronderstelt.” De films richten zich tot de geïnteresseerde leek. Het volstaat niet om de wetenschapspagina’s in de krant te lezen. Begrippen als inflatie, golffunctie, imaginaire tijd en multiversum worden verondersteld gekend te zijn! Ik verwachtte dan ook geen volle zaal. Uiteindelijk daagden een twintig toeschouwers op. Professor Thomas Hertog van de KULeuven leidde de film in en achteraf beantwoordden hij en Philip Harper vragen uit het publiek.

 

The No Boundary proposal

 

De titel verwijst naar de gelijknamige theorie, die door Stephen Hawking, James Hartle en Thomas Hertog ontwikkeld wordt. Met deze theorie exploreren ze de grenzen van de fysica. “We proberen fysica te bedrijven, daar waar geen realiteit is”, verklaarde Thomas Hertog. De wetenschappers stellen een kwantumkosmologie voor om ons heelal te verklaren, voortbouwend op ideeën van Richard Feynman (‘Sum over histories’) en het concept van imaginaire tijd zonder begin of einde, vandaar de naam “no boundary” of “onbegrensd”.

 

De theorie verklaart wat de astronomie over de inflatie weet (het versneld uitdijen van het universum) en blijkt in de snaartheorie in te passen. Deze twee argumenten doen Thomas Hertog hopen dat hij op de juiste weg zit.

 

Tijdreizen

 

In zijn volgende project bespreekt Philip Harper een model van de ruimte-tijd, waarin tijdreizen mogelijk is. Dat leidt tot de intrigerende, paradoxale vraag of het universum zichzelf kan creëren? We moeten nog wachten tot Kerstmis, vooraleer de nieuwe documentaire uitkomt.

 

Zijn films zijn geen publiekstrekkers, die in de gewone bioscoopzalen vertoond worden. Je kan zijn documentaires wel op YouTube vinden. Wil je de films op een groot scherm zien, dan zal dat wellicht enkel tijdens een speciale gelegenheid zoals het wetenschapsfestival op 26 november kunnen.

 

Het is een lovenswaardige, moedige keuze van CinemaZED om ‘No Boundary Proposal’ te programmeren! Hopelijk moet ik niet tot de volgende ‘Dag van de Wetenschappen’ wachten, om de nieuwe documentaire van Philip Harper in de bioscoop te kunnen zien.

 

DAG VAN DE WETENSCHAPPEN
26 november 2017
www.dagvandewetenschap.be

 

BEFORE THE BIG BANG 5: THE NO BOUNDARY PROPOSAL
Documentaire / 2017 / 0:50 / Regie: Philip Halper / Verenigd Koninkrijk / Gesproken taal: Engels

 

Frank Beckers