EUROCON 2017: U-CON

Gaststad Dortmund

 

Dit jaar was Dortmund gaststad voor de Europese sciencefictionconventie. U-Con vond van 16 tot 18 juni plaats in het Fritz-Henssler-Haus. Twee eregasten kwamen uit Groot-Brittannië: Dave Hutchinson, schrijver van ‘Europe In Autumn’, waarin hij waarschuwt voor een uiteenvallen van Europa in microstaten, en de illustrator Autun Purser, bekend van zijn reeks ‘Fantastic Travel Destinations’. De twee andere eregasten waren de Kroatische schrijver en illustrator Aleksander Ziljak (verhalenbundel ‘What Colour Is The Wind?’) en de Duitse schrijver Andreas Eschbach (‘Herr aller Dinge’ en ‘Ein König für Deutschland’).

 

Er waren in Dortmund nog andere schrijvers aanwezig, onder anderen Charles Stross, Ian Watson en Dirk van den Boom. Je kon hen aan het woord horen tijdens een voorleessessie of op een “Kaffeeklatsch” bij hen aanschuiven voor een koffie en babbel.

 

Het Duitse SF-magazine ‘Andromeda’ heeft twee speciale nummers ter gelegenheid van de conventie uitgebracht. Nummer 155 ‘Operation Act Of Grace’ bevat verhalen en essays uit de Duitse SF-wereld. Nummer 156 is het tweetalige souvenirboek ‘U-CON Welcome To Europe’ met Duitse en Engelse teksten van de eregasten, maar ook van Erik Simon en Carlos Suchowolski.

 

Deutsche SF

 

Wanneer ik aan SF uit Duitsland denk, komen de legendarische tv-reeks ‘Ruimtepatrouille Orion’ en de al even legendarische reeks ‘Perry Rhodan’ voor de geest. ‘Ruimtepatrouille Orion’ hoort bij de eerste SF die mijn generatie als kind op tv zag.

 

Maar de Duitse SF-wereld is veel rijker dan dat. Martin Stricker gaf een overzicht van de hedendaagse Duitse SF-auteurs, waarvan er trouwens heel wat in Dortmund aanwezig waren, en van de grote en kleinere uitgeverijen. De lijst schrijvers oogde behoorlijk respectabel en Heyne Verlag heeft een indrukwekkend palmares met SF-uitgaves. Op de Engelstaligen – en misschien Fransen en Russen – na, zal zowat iedereen uit een ander taalgebied er jaloers op zijn.

 

De interessantste lezing van de conventie vond ik de lezing door Karlheinz Steinmüller over SF in de voormalige Duitse Democratische Republiek. In de beginjaren van de DDR werd sciencefiction als een imperialistische, anti-humanistische genre bestempeld. In plaats van de Amerikaanse SF moesten Oost-Duitse schrijvers de mensen van de toekomst, de komende maatschappij en de socialistische toekomst ophemelen. Dat resulteerde in een reeks utopische verhalen. Er stelde zich echter een probleem: de toekomst is aan het gerealiseerde communisme en beter kon dus niet. Hoe moest de auteur saaie verhalen vermijden? Gelukkig kon men buitenlandse spionnen, saboteurs of contrarevolutionaire krachten op het toneel laten verschijnen, die de socialistische heilstaat probeerden te ondermijnen.

 

In westerse SF worden er nucleaire oorlogen uitgevochten. Neen, dat kon absoluut niet op onze Aarde gebeuren, want de Sovjet-Unie behoedde de mensheid daar immers tegen. Hooguit mocht er een nucleair bombardement op een buitenaardse planeet uitgevoerd worden, waar het proletariaat nog steeds onder de knoet van een kapitalistisch regime bevond.

 

Met de lancering van Spoetnik en later met de eerste kosmonaut Joeri Gagarin bewees de Sovjet-Unie haar meesterschap in de ruimtewedloop. Dit leidde tot een hele reeks avonturenromans die zich in de ruimte afspeelden.

 

Wie over literatuur in het Oostblok spreekt, stoot vroeg of laat op de kwestie van censuur. Volgens Karlheinz Steinmüller ging het bij hen vooral om zelfcensuur. De auteurs wisten maar al te goed wat wel en wat niet door de censors zou goedgekeurd worden. Zo waren er twee woorden die taboe waren: bureaucratie en generatieconflict. Beide fenomenen bestonden namelijk officieel niet in een socialistisch land.

 

In 1989 viel de muur en verdween de DDR. Het land en zijn (toekomstige) geschiedenis werd zelf een staaltje van alternatieve geschiedenis. Steinmüller eindigde met een verhaal van na die Wende, waarin het oosten het westen van Duitsland opslorpte.

 

Karsten Kruschel sprak over Oost-Duitse SF-Films. “Dat wil je niet zien”, klonk het veelal. Toch waren er ook enkele hoogtepunten. Zo is er ‘Der Schweigende Stern’ uit 1959/1960 van regisseur Kurt Maetzig naar de roman ‘Planet des Todes’ van Stanislav Lem. Deze film konden we in de kelder van het congrescentrum op video zien. Op het videoprogramma stonden verder de Oost-Duitse films ‘Eolomea’ (Herrmann Zschoche, 1972) en ‘Im Staub der Sterne’ (Gottfried Kolditz, 1976)

 

Niet Duits, niet Engels

 

Frank Roger nam deel aan het panel over niet-Angelsaksische SF. Hij debatteerde samen met de Fransman Pierre Gévart, de Spanjaard Carlos Suchowolski en de Portugees Alvaro de Sousa Holstein. Vanuit de niet-Engelstalige wereld duiken steeds klachten op over problemen om uitgegeven te worden, de moeilijkheid om in het buitenland vertaald te worden en het moeten opboksen tegen oorspronkelijke Engelstalige SF.

 

Het publiek reageerde bewonderend op de uitleg van Frank Roger, die zelf op prospectie trekt, zelf tijdschriften opspoort waarin hij kan publiceren en zelf zijn teksten naar Engels en Frans vertaalt.

 

Veel toehoorders waren verbaasd te horen dat er nauwelijks samenwerking bestaat tussen Portugal en Brazilië, ondanks de gemeenschappelijke taal.

 

Toekomstige ruimtestations, exoplaneten, panspermie

 

Naar gewoonte woonde ik enkele lezingen over wetenschappen bij. Rita Grünbein sprak over kosmo-chemie. Ze behandelde onderwerpen als astrobiologie, de panspermiatheorie en de RNA-wereld. Zaterdag had ze al over ‘Raumpatrouille Orion’ gesproken.

 

Liefhebbers van populaire wetenschappen konden ook nog naar lezingen over ruimtestations - het Internationaal Ruimtestation ISS is al 20 jaar in de ruimte -, exoplaneten - zowel de planeten beschreven in SF-verhalen als de exoplaneten die door astronomen ontdekt zijn kwamen aan bod- of over komende ruimtevaartprojecten.

 

Fantastische reisbestemmingen en steampunk

 

De samenstellers van de tentoonstelling leverden puik werk dankzij de tekeningen van fantastische reisbestemmingen van eregast Autun Purser, het steampunkmuseum van Jürgen Lautner en de installaties rond de ‘Aether Affairs Agency’.

 

Ik heb Artist Guest of Honor Autun Pursur voor het eerst op de wereldconventie LonCon ontmoet, waar hij zijn ‘Fantastic Travel Destinations’ voorstelde in de dealerruimte.

 

Auteur Anja Bagus heeft een steampunkuniversum gecreëerd met de ‘Ætherwelt’. De reeks telt ondertussen al zeven romans. In de tentoonstelling konden we een aantal steampunkscènes bewonderen. In de boekenruimte was er een theaterscène opgebouwd, waar je je uitgebreid kon laten fotograferen. Wie hier meer over wil weten, kan terecht op aetheraffairs.com

 

Amiens en Belfast

 

De Eurocons zijn een organisatie van de European SF Society. Tijdens U-Con besliste de ESFS de organisatie van de Eurocon 2019 aan de Noord-Ierse hoofdstad Belfast toe te kennen. Ongewild komt dat nu wat cynisch over, want in 2019 zou de Brexit moeten afgerond zijn en valt Belfast buiten de EU. Ja natuurlijk, de ESFS heeft niets met de EU te maken en valt niet samen met de landen die tot de EU behoren.

 

2019 wordt weer een druk jaar: het bod van Dublin om de wereldconventie te organiseren heeft geen concurrentie. Tijdens de wereldcon 2017 in Helsinki wordt dit officieel bevestigd. Van 15 augustus tot 19 augustus 2019 gaan de diehards dan naar Dublin om het feest een week later in Belfast voort te zetten.

 

Tijdens de sluiting van U-Con riep Pierre Gévart ons op om volgend jaar naar ‘Nemo’ in Amiens, de stad van Jules Verne, te komen. Maar eerst trekken we nog naar Helsinki, waar in augustus de wereldconventie 2017 plaatsvindt.

 

U-Con: Eurocon 2017
16 – 18 juni 2017
Eregasten: Aleksandar Ziljak, Andreas Eschbach, Autun Purser, Dave Hutchinson
Plaats: Fritz-Henssler-Haus, Dortmund

Meer info:
www.dortmund-in-2017.com
aetheraffairs.com
www.deutsche-science-fiction.de

 

KALENDER

 

WORLDCON 75
9 – 13 augustus 2017
Eregasten: John-Henri Holmberg, Nalo Hopkinson, Johanna Sinisal, Claire Wendling,  Walter Jon Williams
Plaats: Helsinki, Finland
Messuaukio 1, Keskinen Suurpiiri 00520 Helsinki, Finland
www.worldcon.fi

 

EUROCON 2018: NEMO 2018
19 – 22 juli 2018
Amiens
eurocon2018.yolasite.com/

 

EUROCON 2019: TITANICON
22 – 24 augustus 2019
Belfast
titancon.com/

 

Frank Beckers

Maak jouw eigen website met JouwWeb