Megapolis Brugge

Wat als … Brugge vijf miljoen inwoners telde?

Met haar honderdzeventienduizend inwoners is provinciehoofdstad Brugge naar Vlaamse maatstaven een centrumstad. Elk jaar bezoeken bovendien vijf miljoen toeristen de stad. Wat zou er gebeuren, mochten die miljoenen reizigers in Brugge blijven wonen? Welke invloed zou dit op de “middeleeuwse” stad hebben zoals wij die vandaag kennen? Dat is het uitgangspunt van de ‘Triënnale Brugge’. Voluit luidt de benaming van het kunstenfestival ‘Triënnale Brugge. Hedendaagse Kunst en architectuur in de historische binnenstad van Brugge’. Verwacht je bijgevolg aan veel hedendaagse kunst met veel aandacht aan architectuur op zoek naar de ideale stad van de toekomst.

Zondag 21 juni bezocht het SF-café Leuven de triënnale. Ludwine, Yvonne, Herman, Frank Roger en ik waren van de partij. Ja, we waren vijf van die miljoenen toeristen en neen, we bleven er niet wonen. ’s Morgens startten we met een bezoek aan twee indoor tentoonstellingen. Na het middageten in de ‘Zevende Hemel’, legden we het kunstparcours in de Brugse binnenstad af.

Propaganda

Vooraleer ik naar het station trok, waar Ludwine zou aankomen, liep ik even binnen in het Historium op de markt om er de wandelgids ‘Je leidraad door de megapolis Brugge’ te kopen. Ook ging ik even langs het Belfort, waar de tentoonstelling ‘Geschreven Stad’ loopt. Deze tentoonstelling zoomt in op het politieke aspect en neemt onder meer de propagandamolen op de korrel. De première van de film ‘Le Mur’ vond hier plaats. Dit is onvervalste alternatieve geschiedenis voor België. We weten niet goed wie de film gemaakt heeft. Sommigen denken dat het een werk van Henri Storck is, die ook al ‘Misère au Borinage’ draaide, een documentaire die in België en Nederland jaren verboden was, omdat ze te subversief zou zijn. In ‘Le Mur’ is België in tweeën gesplitst: er zijn een Vlaamse en een Waalse republiek. Rondom Brussel wordt een muur gebouwd. Wie in Brussel woont, moet een soort Jodenster met ‘BB’ op dragen. De film toont marcherende Vlaamse en Waalse soldaten, beelden uit de oorlog, manifestaties, van Marsen op Brussel, de IJzerbedevaart, politiegeweld… Helaas eindigt de film met een mij ontgoochelend “gelukkig, het was maar een droom”.

Stad van de toekomst

De tentoonstellingen ‘Imaginaire Stad’ in het stadhuis en ‘Visionaire Stad’ in het Arentshuis tonen de stad van de toekomst en hoe de ideale stad er zou kunnen uitzien.

In het stadhuis hangt een intrigerende tekening van Luc Schuiten. Architect Luc Schuiten is de broer van striptekenaar François Schuiten. Hij heeft uitgesproken ideeën om een stad weer meer op de natuur te laten aan sluiten. In zijn steden van de toekomst gaat de stad een symbiose aan met de natuur. Het resultaat is een ecologische, organische stad. De tekening ‘Shanghai’ toont hoe de Chinese stad in honderd jaar van een stenen, typische laat- twintigste eeuwse megapolis tot een organische stad evolueert. Je bekijkt en leest de tekening van links naar rechts. Onderaan is er een tijdsbalk. Links bevinden we ons in 1990, rechts in 2100. Verder staat er een maquette van een ‘Vegetal City’ van Luc Schuiten. De tentoonstelling bestaat verder uit enkele maquettes van de Chinees Liu W, de Congolees Bodys Isek Kingelez, John Isaacs en de Amerikaanse Tracey Snelling.

De ‘Visionaire Stad’ in het Arentshuis heeft twee luiken. Er zijn de niet-gerealiseerde plannen van modernist Huib Hoste om eind jaren dertig het zuidwesten van Brugge radicaal te vernieuwen. Ook zijn urbanisatieplan voor linkeroever in Antwerpen ligt in Brugge, dat hij samen met Le Corbusier uittekende. De internationale jury, waarin Henri Van de Velde en Victor Horta zetelden, verwierpen echter hun megalomane plannen: “Tal van mededingers werpen zich overmoedig in het domein der dromen en besluiten dat Antwerpen de metropool van Europa worden zal en niet minder dan 2.500.000 inwoners tellen zal.” Het was de tijd van Paul Otlet en Henri La Fontaine, de oprichters van het Mundaneum. Hier wilden ze alle toenmalige kennis verzamelen en in steekkaarten beschrijven. Deze papieren voorloper van Google – zoals het Mundaneum vandaag wel eens genoemd wordt – stond oorspronkelijk in het Jubelpark in Brussel. Deze heren  droomden van een utopische wereldstad. Ze dachten aan Genève, maar ook aan Antwerpen. Le Corbusier moest de stad ontwerpen. De Wereldstad is echter nooit gebouwd. Het tweede deel brengt de legendarische tentoonstelling ‘City Metaphors’ uit 1976 in New York van de Duitse architect Oswald Mathias Urgers tot leven. De bezoeker krijgt een galerij verrassende combinaties van stadsplannen, beelden en woorden te zien.

In de inkom van het Arentshuis staat de robot ‘Body 0100001001101110110010001111001’. De Britse kunstenaar Stanza bouwde de machine vol leds en elektronica naar een 3D-scan van zijn lichaam. Jammer dat zijn solotentoonstelling ‘Intelligent City’ al weer afgebroken is. De Brit ziet dat alle steden op elkaar trekken. Bovendien groeien alle steden naar elkaar toe. De metropolis wordt megalopolis en eindigt in één oecumenopolis, althans volgens zijn miniatuurstad ‘Nemesis Machine’, waarvan enkel nog een prentkaart in Brugge ligt.

Café van de toekomst

De wandeling langs veertien installaties start aan het station. Een zeecontainer werd als immigratiekantoor ingericht. Je wordt er welkom geheten als nieuwkomer in ‘URB EGG’, een anagram van Brugge dat refereert naar het “ei”, zoals het stadsplan al in de middeleeuwen beschreven werd. Nieuwkomers mogen een formulier invullen. Hoe wil je wonen? Wat wil je uit je cultuur bewaren? In welke taal wil je aangesproken worden? Een Star Trek-fan had hier zowaar Klingon ingevuld.

De wandeling bracht ons langs de binnentuin van het Begijnhof waar de Japanner Tadashi Kawamata  boomhutten gebouwd heeft. We passeerden aan de Sint-Salvatorskathedraal met ‘Doing Nothing Doing’ van de Chinees Song Dong. Dit is visueel het meest aantrekkelijke kunstwerk van het hele parcours. Song Dong heeft uit afbraakmateriaal kleine huisjes in de vorm van een Chinese rotstuin opgetrokken. De gevels bestaan bijna uitsluitend uit ramen, die de kunstenaar uit afgebroken Chinese woningen recupereerde.

Op de Burg staat een beeld van chocolade. Er kroop maar liefst 900 kilogram chocolade in ‘Uber Capitalism’ van Rainer Ganahl. Het beeld is een replica in miniatuur van ‘Huis ter beurze’, waar ooit de allereerste beurs ter wereld gehuisvest was. Volgens Ludwine is de chocolade echter van bedenkelijke kwaliteit en niet te eten. De vergankelijkheid van de chocolade verwijst naar de vergankelijkheid van ons consumeren. Bovendien protesteert de kunstenaar tegen het kapitalisme. Daarmee belandt de triënnale natuurlijk in een wat ongemakkelijke situatie. Zonder subsidies, sponsoring, kunsthandelaars,… zijn deze kunstenfestivals niet mogelijk. De boomhutten in het Begijnhof worden bijvoorbeeld door Ethias gesponsord. Dat levert het bijschrift: “De boomhut refereert naar de magische wereld van kinderen. Hoog en droog. Het is dé plek bij uitstek waar ze zich veilig voelen. Ethias heeft dezelfde ambities voor haar verzekerden en hun kinderen.” Wie uit de boom valt, kan gerust zijn. Hij is ongetwijfeld goed verzekerd.

Het Japanse collectief Atelier Bow-Wow construeerde op de reien een houten drijvend platform. Dit moet de uitvalsbasis van de ‘Canal Swimmer’s Club’ worden. Op de oever staat een batterij draagbare wc’s. De sanitaire boxen kunnen echter niet op goedkeuring van de omwonenden rekenen. Op heel wat huizen zagen we hiertegen kritische affiches hangen.

De wandeling eindigt aan de Spaanse Pakhuizen met de woordsculptuur ‘Gold Guides Me’. Hier is ook het festivalcafé. Ik wierp even een blik op de kaart: het café is alcoholvrij. Gaan we voor een alcoholvrije toekomst? Wat voor de enen een utopie is, is voor de anderen een dystopie.

TRIENNALE BRUGGE
20 mei tot 18 oktober 2015
Meerdere locaties in de historische binnenstad van Brugge

Meer info:
www.triennalebrugge.be

Frank Beckers

Maak jouw eigen website met JouwWeb