SOUND OF SCIENCE

Zondag 27 mei 2018 vond het eerste openlucht wetenschapsfestival Angelsaksische stijl plaats in Vlaanderen. Als festivaldomein fungeerde het kasteeldomein Hof ter Linden in Edegem. Heel de dag kon je naar wetenschapslezingen en demonstraties, maar eveneens naar science comedy en live muziekoptredens. In het park kon je experimenteren, vogels spotten en op safari naar insecten. In een vliegkooi mocht je drones besturen. Volkssterrenwacht Urania gaf voorstellingen in haar planetariumdome.

Geslaagde eerste editie

Inittiatiefneemster Hetty Helsmoortel van de Universiteit Gent kan tevreden zijn. Sound of Science kende immers een geslaagde eerste editie met een uitgebreid, gevarieerd én interessant programma. Bovendien was er een grote publieksopkomst. Het zomerweer trok aan en de gevreesde onweders bleven uit. Op een ogenblik dreigde het weer om te slaan, maar alles beperkte zich tot een voorbijgaande bui, die voor de nodige verkoeling zorgde. Na afloop kondigde Hetty Helsmoortel op twitter al een tweede editie aan voor volgend jaar.

Op het kasteeldomein van Hof ter Linden in Edegem stonden twee tenten, waaronder een grote circustent met plaats voor zeshonderd toeschouwers. De grote tent liep enkele keren vol, onder andere tijdens de dissectie van hersenen. Katharina D’Herde van de Universiteit Gent dissecteerde menselijke hersenen en haar collega diergeneeskunde Bart Vande Vyvere hersenen van verschillende huisdieren. Zo werd onder meer duidelijk dat de zone voor de reukzin bij een hond veel sterker ontwikkeld is dan bij de mens.

Lees Brave New World

Petra De Sutter bracht haar TEDx-talk over maakbare baby’s in het Nederlands. Ze gaf de toehoorders huiswerk mee: lees Brave New World van Aldous Huxley en bekijk de film Gattaca van Andrew Niccol.

Jeroen Baert verklapte dat het Internet stuk is, kapot gemaakt door cookies, trackers en een bussinessmodel, dat draait op het verkopen van gegevens, onze privacy, maar ook door censuur en centralisatie. Gelukkig bestaat er een oplossing: het Dark Web. Neen, niet de riool van internet, maar een parallel netwerk of beter gezegd parallelle netwerken, waar de privacy van de gebruikers wel nog gerespecteerd wordt. Het is ook niet moeilijk om dat parallel netwerk te exploreren, dat kan via browser Tor.

**‘Aliens zijn ook alleen’**

Op wetenschapsfestivals woon ik steevast lezingen en films over astronomie en ruimtevaart bij. Werner Hamelinck nam het publiek mee op een fascinerende reis doorheen ons zonnestelsel met spectaculaire beelden van de planeten.

Vokssterrenwacht Urania uit Hove had in het park haar planetariumdome opgeslagen, dat is een opblaasbaar planetarium. Zo kan je de sterrenhemel op klaarlichte dag bestuderen. Een andere stand leerde het publiek om Legorobots te programmeren: je robot moest een parcours afleggen in een Marssimulatie in een zandbank. In het kasteel kon je de relativiteitstheorie beleven ondergedompeld in een VR-wereld.

Katrien Kolenberg van de KULeuven kijkt niet alleen naar de sterren, ze luistert er ook naar. “We zien de sterren zingen”, verduidelijkt ze. Het geluid zit opgesloten in de ster. Aangezien de ruimte zo goed als leeg is, horen we geen geluid van de sterren. Maar sterren trillen, soms maar een trilling per eeuw of per millennium en als we die trillingen versnellen – wat neerkomt op enkele octaven hoger – horen we geluid. Op de vraag of er buitenaards leven is, antwoordt ze: “Zij zijn ook alleen”. Er zijn zoveel sterrenstelsels in het universum, maar het universum is zo gigantisch groot. Het overbruggen van de kosmische afstanden wordt echter door de lichtsnelheid beperkt. Daarom schat de sterrenkundige de kans op een ontmoeting met aliens bijzonder klein in.

Dood je eigen grootvader niet en andere tips voor tijdreizigers

Via wormgaten zou het mogelijk kunnen zijn om een shortcut door ruimtetijd te maken, vertelt Pieter Thyssen, ‘tijdreiziger in spe’. Beide uiteinden van het wormgat kunnen een andere tijd hebben zodat je een tijdreis kunt maken.

Hoe zit het dan met de tijdreisparadoxen? Pieter Thyssen classificeert deze paradoxen in consistentie- en in informatieparadoxen. Je eigen grootvader doden is een consistentieparadox en teruggaan naar 1900 en aan een zekere Albert Einstein een boek over relativiteitstheorie geven, is een informatieparadox. Deze laatste paradox leidt tot de vraag wie de relativiteitstheorie bedacht heeft, maar stelt geen probleem voor het tijdreizen op zich. Een consistentieparadox doet dat wel.

De Veel Werelden Hypothese is een mogelijke oplossing voor consistentieparadoxen. In de grootvadersparadox dood je inderdaad je voorouders, maar dat gebeurt in een parallelle wereld. De Russische astrofysicus Igor Novikov suggereerde als oplossing het principe van zelfconsistentie: “de waarschijnlijkheid van een gebeurtenis die tot een tijdsparadox leidt, is gelijk aan 0”. Dat betekent dat je de geschiedenis niet kunt veranderen. Populair staat dit bekend als het “bananenschilprincipe”. Er zal altijd iets gebeuren zodat je je grootvader niet kunt vermoorden, al was het maar een bananenschil, waar je over uitglijdt net vooraleer je kunt schieten.

Veel hersenvoer om over na te denken én om SF-verhalen over te verzinnen!

Beloftevolle wetenschapper / nieuwsgierige vragen

Marleen Ramakers van de Universiteit van Antwerpen wint het EOS-pipet als meest beloftevolle jonge wetenschapper. Zij ontdekte hoe CO2 kan omgezet worden in bruikbare brandstoffen.

Op de website ikhebeeenvraag.be kan het grote publiek over alles en nog wat vragen stellen, die dan door wetenschappers beantwoord worden. De beste vraag van de voorbije jaren werd op Sound of Science met de Vraagstaart beloond. Deze nieuwe prijs bekroont een bijzondere wetenschappelijke nieuwsgierigheid. Winnaar is ‘Komt er popcorn als de bliksem op maïs inslaat?’ (Het antwoord luidt neen.) Andere bijzondere vragen waren:

    Kunnen vlooien bacteriën zien?
    Hoeveel weegt een wolk?
    Wat aten de Galliërs? Toch niet alleen maar everzwijn?
    Waar begint de ruimte?

Alle antwoorden zijn op ikhebeenvraag.be te vinden.

Sound of Science
27 mei 2018
Hof ter Linden, Edegem
www.soundofscience.be

Frank Beckers