De kracht van literatuur

 

In zijn boek Tot in de hemel schrijft Richard Powers dat de mens niet boven de natuur staat, maar er deel van uitmaakt. Marnix Verplancke interviewde de auteur voor de literatuurbijdrage van De Morgen.

 

Met rationele argumenten kun je misschien wel iemand overtuigen, maar om hem echt te doen inzien wat je bedoelt en om hem dat ook te laten voelen, heb je verhalen nodig. Literatuur dus, want die raakt ons tot in de kern

 

‘Er (Stanford University waar Richard Powers gastlessen doceerde) heerst een agressieve technofiele cultuur die mensen ertoe verleidt te denken dat ze voor eeuwig zullen leven’ ‘Ofwel letterlijk, omdat we in de toekomst het verouderingsproces zullen kunnen stilleggen, of alleen als bewustzijn, geüpload in de cloud. Het is de hoogtempel van de menselijke hybris en het menselijk exceptionalisme, het idee dat de mens los en boven de rest van de natuur staat.’

 

Hetzelfde zie je vandaag in het dedain waarmee de traditionele literatuur neerkijkt op sf of fantasy. Die boeken gaan niet louter over mensen en psychologie, en zijn daardoor minderwaardig. Wat de traditionele literatuur in feite zegt, is dat we boven die simpele natuur om ons heen staan, dat we die overwonnen hebben en zoveel interessanter en gecompliceerder zijn. Terwijl we weten dat precies het tegenovergestelde waar is.

 

Vandaag zien we dat de natuur wraak neemt op een hovaardige soort die almachtig denkt te zijn. De vraag die de hedendaagse literatuur vandaag zou moeten bezighouden, is hoe we van deze dreigende en onverschillige wereld een duurzame thuis kunnen maken. En laat dit nu al lang het onderwerp zijn van sf, met zijn andere planeten, buitenaardse intelligentie en angst voor een plantaardige wereld die een greep doet naar de macht.

 

(Bron: Marnix Verplancke, ‘Ontwikkel uw boombewustzijn!’, De Morgen boeken, 7/11/2018)